Acht partners willen versnellen in de Nieuwe Energietransitie van Overijssel – hoe doe je dat in een decentraliserend speelveld? Klimaat- en energiedoelen zijn bikkelhard. Hoe deze decentraal te organiseren is een nieuw samenspel dat vraagt om energie op het proces. Met een helder beeld op de toekomst en een verbindend festival om de netwerken optimaal te ontsluiten, kwam dit project tot leven. Met een nieuwe sound van The Voice of Holland zanger Airto raakten we de mensen op de gevoelige snaar om samen nog meer PetaJoules te verduurzamen. Energietransitie is immers mensenwerk en met zoveel bevlogen professionals heeft het in Overijssel een heel kansrijke toekomst.

Hoe transformeer je met de kracht van de publieke sector naar een circulaire economie? Met ambtenaren met Lef.

DuurzaamDoor is een initiatief van RVO en LNV met als ambitie om te leren hoe je binnen de circulaire economie kan versnellen in transitie, specifiek voor ambtenaren. Door overheden en maatschappelijke initiatieven samen te brengen, wordt samengewerkt aan het leren over transformeren als manier om te versnellen in de transitie opgaves. Deze worden nu niet gehaald, zoals blijkt uit de SDG monitor en reports, zoals het Circular Gap report. De doelen zijn haalbaar als er meer ambtenaren met lef aan tafel komen.

De manier van werken van Transform4C helpt DuurzaamDoor om in kaart te brengen waar mogelijkheden tot versnelling in transitie liggen bij stakeholders van de opgave. Transform4C werkt in de afgelopen jaren met DuurzaamDoor in het algemeen en in het bijzonder met de Participatietafel Circulaire Economie aan het versnellen van de circulaire economie. In meerdere fasen werkt zij met DuurzaamDoor aan Sprints rondom thema circulariteit en wat een ambtenaar kan doen om innovatieve circulaire initiatieven te helpen opschalen, zodat we de doelen uit het grondstoffenakkoord halen. Om in 2030 de helft minder grondstoffen gebruiken door vooral meer te recycelen en upcycelen is het wenselijk om te versnellen in transitie. Tijdens deze samenwerking werd onder meer vastgesteld waar focus nodig is om te kunnen versnellen, zoals de bijdrage van ambtenaren in transitie opgaves in de regio. Hierover is kennis opgehaald, gevalideerd en vervolgens wordt ingezet op doorwerking door middel van onder meer ronde tafels, artikelen en webinars. Hiermee voeden we ambtenaren in regio en rijk en partijen uit het ecosysteem om tot versnelling te komen. Dit programma heet nu ‘Ambtenaren met Lef’. 

Ook leert DuurzaamDoor zelf van het werken in transitie : de participatietafel werkt zelf met de theory of transformation om het eigen werk te organiseren. In deze sprintjes is het proces organiseren belangrijk gebleken en daarop was onvoldoende capaciteit beschikbaar. Daarop heeft DuurzaamDoor Process Support van Transform4C ingezet. De meerwaarde was groot omdat het werken in transitie een beroep doet op nieuwe vaardigheden in het team. Het aantal mensen dat actief is in de circulaire energie is groot. Heel veel wordt bilateraal of in groepsverband georganiseerd en het neemt dan ook veel tijd en regelwerk in beslag. Ook was het werken in sprints en vanuit krachtteams nieuw voor DuurzaamDoor. Het werken op deze manier vraagt om een andere manier van plannen en organiseren. De inzet van een Sprint Proces Support faciliteert dit door de planning en organisatie van de sprints te begeleiden met behulp van handige tools die je in een sprint kunnen ondersteunen.  

> Benieuwd naar het verhaal van Proces Support bij DuurzaamDoor? Lees hier het interview.

Meer weten over de mogelijkheden om een Sprint proces support binnen je team te krijgen? Klik hier.

Diverse bronnen:

Een overzicht van verhalen van Ambtenaren met Lef in een Whitepaper en webinar.

Het eerste onderzoek die Transform4C en AmbassadorWise deden met DuurzaamDoor:  Perspectief met onderzoek.

Acccountants hebben het druk met de implementatie van nieuwe ESG-regelgeving, zoals CSRD. Dit zorgt voor veel werk bij klanten die verplicht verantwoording moeten afleggen over niet financiële prestaties. Dat vraagt veel van de klant en accountant, zoals: hoe waardeer je die cijfers? Hoe zorg je dat de wetgeving niet de zoveelste tickbox actie wordt maar ook echt tot actie leidt?

EY loopt voorop onder accountants door de inzet van Experiences bij collega’s en klanten als manier om ESG thema’s en de droge doelen en criteria uit de CSRD wetgeving tot leven te wekken : wat betekenen deze onderwerpen in de praktijk? Door de verhalen achter de feiten te kennen, kunnen accountants de informatie beter beoordelen. Pas dan is de niet-financiele informatie voor leiders betekenisvol en een krachtig stuur voor het organiseren van de transitie opgaves.

Met EY hebben we hele toffe Experiences gedraaid met in totaal meer dan 300 medewerkers in bedrijfsvoering, consultancy en andere divisies in binnen en buitenland. Zo is bij deze Experience in Zwitserland de Experience Let’s Go Beyond ingezet om medewerkers te motiveren tot actie in het kader van het Environmental Action Plan om de eigen voetafdruk te verkleinen van de organisatie en de inzichten van pioniers mee te nemen in het werk met klanten. De acties zijn concreet vastgesteld en worden met krachtteams in regelmatige sprints versneld tot uitvoering gebracht.

‘Het geeft echt energie aan het werken met het EAP’ en ‘we willen meer dan tickboxen van indicatoren, de inzichten van pioniers zijn bruikbaar om ESG tot leven te wekken en sneller de doelen te realiseren. Nuttig voor ons als accountant en voor de klant’. ‘We kunnen zoveel meer’.

Wil je ook zo’n Experience, dat kan: incompany of individueel>> lees hier meer

Of kom naar Movietime en maak kennis met de Experience!

Een provincie speelt een belangrijke rol in het organiseren van de decentralisaties van de transitieopgaves klimaat, circulariteit en energie. Deze rol is misschien niet altijd zichtbaar, maar super belangrijk om de nationale en internationale doelen te halen. De transitie opgaves zijn integrale opgaves en onderling met elkaar verbonden. Dat is niet traditioneel overheidswerk. Hoe doe je dat in een organisatie die daar niet op is ingericht? Er zijn in alle organisaties mensen die de toekomst al vorm geven, zo ook bij de provincie Utrecht. Uit al die afdelingen brachten we de frontrunners bij elkaar en werkten we aan een nieuw perspectief op hun rol.
De Frontrunners van Provincie Utrecht gingen met elkaar op verkenning op inspirerende locaties en de rustgevende omgeving van Kasteel Nyenrode om te leren van de pioniers en met elkaar als pionier te werken aan hun eigen opgaves. Van vernieuwend wegdek tot fietsprojecten die luchtkwaliteit samen met inwoners konden vaststellen en slimme oplossingen voor transport en veenweidegebieden. Wat een energie als voorlopers bij elkaar komen in een vernieuwende, integrale structuur.

Je zult maar honderden plantensoorten en bloemensoorten verhandelen en dan opeens komt er heel veel aandacht voor plastic vermindering. Wat doe je dan? Dan zet je een groep Frontrunners bij elkaar met ideeen en stel je vast dat er in heel weinig tijd heel veel winst te behalen is!

Met samenwerkingspartner Nyenrode gingen we met een groep van 15 personen uit alle units van de organisatie aan de slag om tot slimme oplossingen voor de toekomst te komen. Door anders te kijken, anders te doen in een slim netwerk van gemotiveerde individuen kwamen er en grote en kleine top ideeen naar voren en nam de groep meteen het initiatief een deel te realiseren. Daar waar meer mandaat nodig was, werd het gesprek gestart.
Het heeft de deelnemers ook in de thuissituatie veel inzicht geleverd. Een van de deelnemers: toen ik eenmaal voor het werk was met plastic verminderen in het bedrijf, was ik me opeens ook thuis veel meer bewust van de hoeveelheid plastic die ik verbruik. En dus zijn we ook thuis mee aan de slag gegaan om zaken beter te scheiden. Je kijkt gewoon anders naar dingen door dit programma, alsof je een bredere blik hebt.

Het gaafst is de enorme hoeveelheid die we in onze keten, samen met de kwekers en de veiling, kunnen besparen.

Dit project was onderdeel van Frontrunners in Stewardship.

De revolutie naar een toekomstbestendige economie begint in het Oosten van Nederland’ aldus Hoogleraar Jan Jonker – initiatiefnemer van een uniek en grootschalig onderzoek naar Circulaire Economie. In het oosten van het land barst het van de pionierende ondernemers. Om te organiseren dat deze partijen ook in de toekomst kunnen blijven ondernemen is er veel uitdaging. En hoe beslecht je die? Een stevige transformatie aanpak met visie en een sterk geregisseerd ecosysteem, waarin de mensen die al het goede voorbeeld geven ruimte krijgen om op te schalen. Dat is de uitdaging en kans voor deze regio.

Uitdaging alom
Zo krijgt de maakindustrie te maken met andere manieren van omgaan met grondstoffen, wordt er bij agro- en maakindustrie om aanpakken voor nieuwe energie gevraagd en is er een groot tekort aan talent en ook veranderen in de toekomst de benodigde vaardigheden. De roep om een circulaire economie neemt toe, maar de visie en beleidskaders ontbreken daarvoor. En dat in een krachtenveld waar Klimaatakkoorden, grondstoffenakkoorden en regio- en greendeals je om de oren vliegen. Wat doe je dan als ambitieuze gemeente? Dan sla je de handen in een met ambassadeurskracht.

De missie
Onze opdracht: help ons naar een Circulaire Economie. De eerste stap die we voorstelden was om te werken aan een gezamenlijke visie met stakeholders die nu al actief zijn om ondernemers te helpen in de beweging naar een circulaire economie. Rabobank, het Ondernemershuis een plaatselijke duurzaamheidsstichting Hibertad en twee onderwijsinstellingen schoven aan bij de gemeente. Met hen ontwikkelden we in een afgebakende sprint een duidelijk Perspectief met actie agenda voor een tweede sprint omgezet in een Infographic. De Infographic werkt als een kompas om koers te houden op de gedeelde toekomst.

Een vernieuwende aanpak
De aanpak van ‘sprints’ is een manier van adaptief werken die past bij de dynamiek van een Nieuwe Economie, een werkelijkheid waar het aantal veranderingen in een omgeving steeds sneller gaat en de complexiteit toeneemt. Het werken aan een gedeelde overstijgende visie waarin alle belangen een plek hebben aan de voorkant van de beweging, blijkt veelal een vernieuwend en ook krachtig element in dit soort inter-stakeholder-overleggen. Hoewel het vaak spannend is om in de veelheid van initiatieven de juiste aanmaakpunten te vinden voor gesprek, leidt het altijd tot groter enthousiasme en nieuwe nuttige inzichten, als de belangen en ambities bij elkaar zijn gebracht in een gedeeld perspectief.

Onze bijdrage
Charlotte hielp om focus aan te brengen in het proces met 4C The Future Perspectief en we begeleidden diverse 4C Experiences om draagvlak voor de actie agenda die bij het Perspectief was opgesteld. De opdrachtgever was een lokale gemeente – we hebben daarnaast de contacten naar de regionale en landelijke partijen behartigd, mede in samenwerking met Duurzaam Door van RVO. Op deze manier ondersteunden we meerdere gemeentes in deze regio in gelijksoortige processen en diverse provincies begeleid in het activeren van ecosystemen in de Nieuwe Economie. In de jaren ervoor maakten we onderdeel uit van het onderzoeksteam van Jan Jonker waaraan wordt gerefereerd – waarmee de eerste cijfers voor het meten van circulariteit in de regio zijn opgehaald.

‘Soms komt een succes voort uit een mislukking. Product developer Mirjam was zo eerlijk om toe te geven dat het idee dat ze ontwikkelde in het Ambassadeursprogramma gefaald had. Het werd gebruikt als wandversiering terwijl het vele vierkante meters duurzame vloeroplossing had moeten zijn. Ondernemerschap vraagt er om dat innovaties werken in de markt en opschaalbaar zijn. Dat was dit die zeker niet. Maar waar een wil is….en zo kwam Mirjam met nieuwe inzichten tot een nog beter idee: een vloer van vissersnetten als duurzame oplossing maar ook een nieuwe toekomst voor een werkloze vissersgemeenschap. De lessen uit haar ervaring tot dan toe waren goud waard om het idee vervolgens nog vele malen beter te maken.

Mirjam deed mee aan het FastForward Programma Sustainability Ambassadorship binnen het bedrijfsamen met een groep van 20 collega’s. Vastbesloten om iets anders te doen, dan ze altijd deed ging ze op zoek naar nieuwe materialen om duurzame tapijttegels te maken.Ze wilde meer dan een milieuvriendelijk product: duurzaamheid was voor haar ook het verbeteren van de levensstandaard en gezondheid van mensen. Met die duidelijke visie en een plan koos ze nieuwe partners. Waaronder het Zoological Centre uit London. Dat hielp haar en het bedrijf om te komen tot materialen uit de zee in gemeenschappen die nieuwe inkomsten kon gebruiken. Dat vroeg natuurlijk wat van de leverancier van garen. Uit haar ‘succesful failure’ had ze geleerd ook dat ze de klant moest betrekken aan wie ze het product wilde verkopen als het eenmaal ontwikkeld was. Of beter gezegd: voor wiens probleem ze een oplossing zocht. In dit geval was het een probleem waarvan de klant nog niet wist dat hij of zij deze had: de architect die kort daarna vele vragen zou krijgen om duurzame producten. Het product werd een groot succes. Soms moet je voorbij de horizon kunnen kijken om nieuwe oplossingen te vinden. Dat deed Mirjam als voorloper zeker.

Er is heel veel relevant aan het verhaal van Mirjam. De grootste succesfactor uit onze aanpak, die ze in dit verhaal voorleeft, is die van transparant zijn en trots delen om de impact van dit product te vergroten. Door haar fouten te delen en haar belangen op tafel te leggen, kreeg ze een verfrissende keten van partijen bij elkaar. Het doorzettingsvermogen dat je nodig hebt om tot vervolgstappen te komen, haalde ze uit de gedeelde ambitie en energie van de partners die betrokken waren in het programma.

Transformatie is mensenwerk – de mensen bij Interface werkten vanaf de jaren 90 al aan een uniek transformatieproces. In de Awarehouse Experience bezoeken we Interface met een interactie, inspirerende werksessie. Met de Beyond Zero Experience kunnen we online dit verhaal in film delen of bij een van onze Places to Be, waaronder het grootste filmtheater van Nederland: het Omniversum in Den Haag – onderdeel van het SDG Houses netwerk.

© Beeld: Interface

Als je als partij in de bouwketen echt iets wilt, moet je bij de investeerder zijn. In een spel van decennia ‘zo doen we het al’ is het soms een slimme omweg vinden en het anders doen dan de andere partijen. En wat kan je veel als ontwikkelaar van gevelsystemen. Want de toekomst van gebouwen ligt voor een groot deel in die gevel. Wat een wereld van mogelijkheden!

In drie jaar tijd ontwikkelen we meerdere ‘sprints’ van vooruitgang met de opdrachtgever Schuco NL. Schuco staat al jarenlang bekend om zijn goede kwaliteit in de markt. Maar in een behouden markt en een Duits moederschip is het niet eenvoudig om vernieuwende concepten op te schalen. Met een intrinsiek gemotiveerd salesteam en een zeer betrokken directie worden alle hens aan dek getrokken.

Werelddoelen als kompas
Schuco krijgt nieuw Perspectief door de toekomst te voorzien en te vertalen in een duidelijk Kompas: een grafische visie op de toekomst, een aanbod met oplossingen voor de uitdagingen van straks met de sustainable development goals als orientatiepunt. Alle medewerkers krijgen de Experience en denken mee over wat belangrijk is in de organisatie als je met die nieuwe transitie onderwerpen wilt werken. En en passant wordt er in ‘expeditieteams’ gewerkt aan vernieuwende projecten. Intern en bij het moederschip wordt het enthousiasme groter en bij klanten worden successen geboekt door de frisse, vernieuwende aanpak. Een prachtig project, met mooie -menselijke- mensen. Echt contact, een eerlijk gesprek en vooral heel veel lol maakten dit project een feest.

Onze bijdrage
Charlotte was drie jaar tijd betrokken als sparringspartner van het management team en coach van een van de kartrekkers. Maaike en zij faciliteerden diverse 4C Experiences met management team en medewerkers. Het project kreeg ondersteuning vanuit het Europees Sociaal Fonds, vanwege het hoge sociaal innovatieve karakter van het project.

Leuk detail is dat deze opdrachtgever zo enthousiast was over de resultaten van ons werk bij een andere opdrachtgever, dat ze zich bij ons melden voor advies.

Ga er maar aan staan als directeur in de bouwsector deze dagen : de uitdagingen vliegen om de oren. Harde doelen op het terugbrengen van broeikasgassen, inkopers vragen om andere grondstoffen en prijzen vliegen de pannen uit, goed personeel is moeilijk te vinden en Milieudefensie kan elk moment op de deur kloppen. Of heeft dat net gedaan. Medewerkers kijken massaal naar jou en je managementteam om stappen te zetten in deze schijnbare chaos.

Een van de partijen waar we mee werken heeft afgelopen twee jaar gewerkt aan een versnelling in het transitiewerk ondanks deze grote hoeveelheid veranderingen.

Ze werkten allereerst aan randvoorwaarden voor transitie door het vaststellen van een visie op de toekomst (FastForwardVision): een voorstelbaar wenkend perspectief op de toekomst met duidelijk in beeld wat bij actoren in de keten verandert als de duurzame doelen gehaald zijn.

Daarna startte een eerste sprint met een krachtteam om duurzame business modellen versneld te ontwikkelen. Daarbij betrokken ze een community van management, klanten en ambassadeurs bij de betaversie van de visie en het prototype van de eerste business modellen te toetsen en aan te scherpen (Co creatie sprint met krachtteam).

De Experience to Energize Beyond Zero bracht energie in het traject : iets wat fijn was omdat er zoveel op de organisatie afkomt en in de markt speelt, dat het fijn is om een inspirerende sessie te hebben waarin je ziet dat transitie hoopvol en positief is. En welke rol je daarin speelt.

Tijdens de Experience bracht de organisatie de Frontrunner Focus tool in om van 60 collega’s in heel korte termijn alle inspiratie die in de goede gesprekken ontstond vast te leggen. Met een QR code kon iedereen binnen 10 minuten zijn gedachtes vastleggen. Drie dagen na het event werden de deelnemers gevraagd om te reageren op de input van hun collega’s en aan te geven welke prioriteiten te stellen. Hieruit kwam helder naar voren dat er richting en ruimte met focus nodig is om in de veelheid der ontwikkelingen koers te houden in de vernieuwing.

Inmiddels zijn er diverse krachtteams gestart rondom strategische prioriteiten. De community van ambassadeurs van de nieuwe organisatie groeit en leert samen hoe het steeds sneller kan.

De jongeren in dit project waren volop aanwezig en hielpen mee in de organisatie van de sprint (Proces support); wakkere afstudeerders en trainees die wel een woordje durfden te zeggen tegen de directeur. ‘Het kan toch niet dat je nog in een diesel rijdt’. Inmiddels is het gehele wagenpark geëlektrificeerd. Zo snel kan het gaan!

De feedback na deze begeleiding: ‘De functie van focus in dit programma was super waardevol : door met een kleine groep aan de slag te gaan en niet met iedereen tegelijk, merk je dat je heel snel vooruitgang kan boeken. We wilden aan 1 of 2 projecten werken, maar uit zichzelf ontstonden er meteen op andere fronten ook hele slimme verbeteringen. Met de Frontrunner focus tool houden we focus en zetten we tegelijk alle collectieve intelligentie in uit de organisatie en de keten. Geweldige aanpak en geweldige tools!’

Wat doe je als je de beste hogeschool van Nederland bent en wilt blijven? Dan blijf je niet op je stoel zitten vergaderen. Dan neem je een kijkje bij voorbeelden die inspireren. En ga je vervolgens in een tiende versnelling je eigen organisatie en de hele Hogescholenwereld van NL verduurzamen – dankzij de succesfactoren uit het Veerkrachtmodel! Avans team Duurzaam Doen is na zes jaar heel ver gekomen en vertelt het verhaal in dit magazine. AmbassadorWise draaide mee in de eerste jaren om de beweging in gang te zetten. Het aangrijpingspunt was een droog accreditatieproces wat we menselijk maakten….

Een tipje van de sluier: Met de Top-25 leidinggevenden van Avans gingen we op pad naar een van de pioniers in Verantwoord Ondernemen. Avans wil studenten afleveren die de samenleving verder helpen. Wat moeten studenten dan kunnen als zij bij organisaties terechtkomen die samenleving verder wil helpen? Op allerlei plekken in de organisatie werkt men al hard en enthousiast aan deze ambitie. Om dat enthousiasme optimaal te benutten en elkaar te prikkelen, organiseerde Avans deze bijeenkomst. Een onderdeel van een Avans-breed ‘transformatie’ programma om de koploperspositie te blijven behouden en vooral ‘keigoede studenten’ (Brabant he) af te leveren waar we wat aan hebben in de maatschappij.

In totaal werkten we drie jaar met deze opdrachtgever: eerst om een Perspectief te creëren bij een Krachtteam dat de verduurzaming van Avans en een certificering moest organiseren. Daarna bij diverse doelgroepen Experiences, te beginnen bij een bus vol directieleden en 30 geactiveerde ambassadeurs. Meermalen is de Accelerator doorlopen om vele projecten te realiseren. Trots zijn we op het resultaat van deze opdrachtgever met de vele projecten die zij realiseerden in onderwijs, de governance en verslaglegging en het realiseren van een inspirerende, duurzame schoolomgeving (campus).

Vooral zijn we trots dat zij de Werelddoelen als leidraad voor verduurzaming in het onderwijs verkozenen en dat zij deze bij alle hogescholen neerlegden om gezamenlijk op te pakken. Dat is nou echt impact!